کاردرمانی فلج مغزی
فلج مغزی (CP) چیست؟
کاردرمانی فلج مغزی چگونه است؟
آبا کودک من دچار فلج مغزی است؟
فلج مغزی یا به‌طور خلاصه، سی پی به گروهی از اختلالات گفته می‌شود که بر توانایی فرد در حرکت، حفظ تعادل و وضعیت بدن تأثیر می‌گذارد. این اختلال در اثر رشد غیرطبیعی مغز یا آسیب به مغزی که در حال رشد است ایجاد می‌شود و در نهایت باعث ناتوانی فرد در کنترل درست ماهیچه‌ها می‌شود. تقریباً می‌توان گفت که سی پی شایع‌ترین ناتوانی در میان کودکان است.
علائم سی پی در افراد مختلف متفاوت است یک بیمار مبتلا به سی پی در شدیدترین حالت هرگز نمی‌تواند راه برود یا برای راه رفتن ناچار به استفاده از تجهیزات خاص است و حتی ممکن است نیاز به مراقبت مادام‌العمر داشته باشد. از سوی دیگر بیمار مبتلا به سی پی خفیف، احتمالاً در راه رفتن کمی مشکل دارد اما می‌تواند بدون کمک خاصی به زندگی عادی خود ادامه دهد. خوشبختانه مشکلات مغزی در سی پی با گذشت زمان وخیم‌تر نمی‌شود هر چند که ممکن است وضعیت جسمی بیمار در طول زندگی تغییر کند.
همهٔ مبتلایان به سی پی در حرکت و وضعیت بدن مشکل دارند اما بسیاری از این بیماران علاوه بر ناتوانی‌های حرکتی با مشکلات بیشتری درگیرند که از آن جمله می‌توان به تشنج، مشکلات بینایی، شنوایی و گفتار، تغییرشکل در ستون مهره‌ها (مانند اسکولیوز)، مشکلات مفصلی (مانند انقباضات) و حتی ناتوانی ذهنی اشاره کرد.
انواع فلج مغزی
پزشکان CP را بر اساس نوع اصلی اختلال حرکتی درگیر طبقه بندی می کنند. بسته به اینکه کدام ناحیه از مغز تحت تأثیر قرار گرفته است، یک یا چند مورد از اختلالات حرکتی زیر ممکن است رخ دهد:
سفت شدن عضلات (اسپاستیسیته) حرکات غیر قابل کنترل (دیسکینزی)، تعادل و هماهنگی ضعیف (آتاکسی)
چهار نوع اصلی CP وجود دارد:
فلج مغزی اسپاستیک
شایع ترین نوع سی پی سی پی اسپاستیک است. CP اسپاستیک حدود 80٪ از افراد مبتلا به CP را تحت تاثیر قرار می دهد. افراد مبتلا به CP اسپاستیک تون عضلانی را افزایش یافته دارند. این بدان معناست که عضلات آنها سفت است و در نتیجه حرکات آنها ممکن است ناخوشایند باشد.
فلج مغزی اسپاستیک معمولاً توسط قسمت هایی از بدن که تحت تأثیر قرار می گیرند توصیف می شود:
دی پلژی/دی پارزی اسپاستیک :
در این نوع CP، سفتی عضلانی عمدتاً در پاها است و اندام فوقانی کمتر تحت تأثیر قرار می‌گیرند یا اصلاً تحت تأثیر قرار نمی‌گیرند. افراد مبتلا به دی پلژی اسپاستیک ممکن است در راه رفتن مشکل داشته باشند، زیرا عضلات سفت باسن و ساق پا باعث می‌شود پاهایشان به هم کشیده شود، به سمت داخل بچرخد و در زانوها متقاطع شود (حالت قیچی). بدن یک فرد؛ معمولاً بازو بیشتر از ساق پا تحت تأثیر قرار می گیرد.
۱. کوادری پلژی اسپاستیک/کوادری پارزی : کوادری پلژی اسپاستیک شدیدترین شکل CP اسپاستیک است و هر چهار اندام، تنه و صورت را درگیر می کند. افراد مبتلا به کوادری پارزی اسپاستیک معمولاً نمی توانند راه بروند و اغلب ناتوانی های رشدی دیگری مانند ناتوانی ذهنی دارند. تشنج؛ یا مشکلات بینایی، شنوایی یا گفتار.
۲. فلج مغزی دیسکینتیک ( شامل فلج مغزی آتتوئید، کره آتتوئید و فلج مغزی دیستونیک هم می شود) افراد مبتلا به سی پی دیسکینتیک در کنترل حرکت دست ها، بازوها، پاها و پاهای خود مشکل دارند و نشستن و راه رفتن را دشوار می کند. حرکات غیر قابل کنترل هستند و می توانند آهسته و تاب دار یا سریع و تند و سریع باشند. گاهی اوقات صورت و زبان درگیر می شود و فرد در مکیدن، بلعیدن و صحبت کردن مشکل دارد. فرد مبتلا به CP دیسکینتیک دارای تون عضلانی متغیر است (از خیلی سفت تا خیلی شل متفاوت است) و نه تنها از روز به روز، بلکه حتی در طول یک روز.
۳. فلج مغزی آتاکسیک:
افراد مبتلا به CP آتاکسیک در تعادل و هماهنگی مشکل دارند. ممکن است هنگام راه رفتن ناپایدار باشند. آنها ممکن است با حرکات سریع یا حرکاتی که به کنترل زیادی نیاز دارند، مانند نوشتن، مشکل داشته باشند. هنگامی که به چیزی دست می یابند، ممکن است برای کنترل دست ها یا بازوهای خود مشکل داشته باشند.
۴.فلج مغزی مختلط:
برخی افراد علائم بیش از یک نوع CP را دارند. شایع ترین نوع CP مختلط CP اسپاستیک-دیسکینتیک است.
علائم اولیه:
علائم CP بسیار متفاوت است زیرا انواع و سطوح مختلف ناتوانی وجود دارد. نشانه اصلی که ممکن است کودک مبتلا به CP باشد تاخیر در رسیدن به نقاط عطف حرکتی (مانند غلت زدن، نشستن، ایستادن یا راه رفتن) است.
در زیر برخی از دیگر علائم دیگر CP را آورده ایم. توجه به این نکته مهم است که برخی از کودکان بدون CP نیز ممکن است برخی از این علائم را داشته باشند.
●علایم در کودکی کمتر از 6 ماه:
وقتی او را بلند می کنید در حالی که به پشت دراز کشیده است، سرش عقب می افتد، احساس سفت شدن می کند، احساس می کند که وقتی در آغوش شما قرار می گیرد، به نظر می رسد که پشت و گردنش را بیش از حد دراز کرده است و مدام طوری رفتار می کند که گویی دارد از او دور می شود. وقتی او را ب
لند می‌کنید، پاهایش سفت می‌شوند و روی هم قرار می‌گیرند یا قیچی می‌کنند.
●علایم در نوزادی بزرگتر از 6 ماهگی:
نوزاد به هر دو جهت نمی‌چرخد، نمی‌تواند دست‌هایش را به هم نزدیک کند، در آوردن دست‌هایش به دهان مشکل دارد، فقط یک دست را دراز می‌کند، در حالی که دست دیگر را مشت نگه می‌دارد.
●علایم در نوزاد بزرگتر از 10 ماه:
نوزاد می‌خزد. به صورت کج، با یک دست و پا فشار می‌آورد در حالی که دست و پای مقابل را می‌کشد، روی باسن خود می‌چرخد یا روی زانو می‌پرد، اما چهار دست و پا نمی‌خزد. در صورت مشاهده هر یک از این علائم به پزشک کودک خود اطلاع دهید.
غربالگری و تشخیص:
تشخیص CP در سنین پایین برای رفاه کودکان و خانواده‌هایشان بسیار مهم است. تشخیص CP می تواند چندین مرحله را انجام دهد:
نظارت بر توسعه و رشد
نظارت بر رشد به معنای ردیابی رشد و تکامل کودک در طول زمان است. اگر در حین پایش هر گونه نگرانی در مورد رشد کودک مطرح شود، باید در اسرع وقت آزمایش غربالگری رشدی انجام شود. غربالگری رشدی در طول غربالگری رشد، یک آزمایش کوتاه برای بررسی اینکه آیا کودک دارای تاخیرهای رشدی خاص است، مانند تاخیر حرکتی یا حرکتی داده می شود. اگر نتایج آزمایش غربالگری باعث نگرانی باشد، پزشک برای ارزیابی های رشدی و پزشکی ارجاع می دهد.
ارزیابی های رشدی و پزشکی
هدف ارزیابی رشدی، تشخیص نوع خاصی از اختلال است که کودک را تحت تاثیر قرار می دهد.
کاردرمانی فلج مغزی
خدمات درمانی و توانبخشی و کاردرمانی فلج مغزی:
درمان توانبخشی شامل کاردرمانی فلج مغزی و گفتاردرمانی فلج مغزی می تواند زندگی افرادی را که به این بیماری مبتلا هستند بهبود ببخشد.
شروع یک کاردرمانی فلج مغزی در اسرع وقت و زودترین زمان ممکن بسیار مهم است. پس از تشخیص CP، تیمی از متخصصان توانبخشی با کودک و خانواده همکاری می کنند تا برنامه ای را برای کمک به کودک برای رسیدن به حداکثر پتانسیل خود ایجاد کنند. درمان های رایج شامل استفاده از داروها، عمل جراحي در صورت نیاز، ارتوز ها و بریس ها، کاردرمانی و گفتار درمانی می باشد. هیچ درمانی مجزایی برای همه کودکان مبتلا به CP بهترین درمان نیست. قبل از تصمیم گیری در مورد برنامه درمانی، مهم است که با متخصص توانبخشی و پزشک کودک صحبت کنید تا تمام خطرات و فواید آن را بدانید.
نکته بسیار مهم در کاردرمانی فلج مغزی شروع زودهنگام درمان توانبخشی است. منظور از زمان زودهنگام روزهایی ابتدایی بعد از تولد نوزاد است یعنی در زمانی که شرایط حیاتی نوزاد تثبیت شده است و امکان مداخله توانبخشی فراهم گردیده است.
در مرکز کاردرمانی فلج مغزی و گفتاردرمانی تاک که در منطقه سعادت آباد قرار گرفته است تیمی از متخصصان دور هم جمع شده اند که دارای سابقه طولانی در درمان مشکلات کودک دچار فلج مغزی هستند. در این مرکز درمان از روزهای ابتدایی بستری در NICU شروع می گردد و تا ایجاد استقلال در ابعاد مختلف زندگی کودک در سنین بالاتر ادامه پیدا می کند.