نوک پنجه راه رفتن در کودکان فلج مغزی
نوک پنجه راه رفتن در کودکان فلج مغزی: هنگامی که کودکان در حال یادگیری راه رفتن هستند، ممکن است برای مدتی فقط روی انگشتان خود راه بروند و ریتم پاشنه پنجه صحیح نداشته باشند. با این حال، در حالی که راه رفتن روی انگشتان پا در کودکی کاملاً طبیعی است، باید تا سن 2 سالگی به تدریج از بین برود.
اگر کودکان مبتلا به فلج مغزی به راه رفتن روی انگشتان خود در سنین بالای 2 سال ادامه دهند، به احتمال زیاد به این دلیل است که اسپاستی سیتی در ساق پا باعث کشیده شدن پاشنه پا به بالا و جلوگیری از رسیدن آنها به زمین میشود.
همانطور که کودک به بزرگتر شدن ادامه می دهد، اسپاستیسیتی ممکن است افزایش یابد و راه رفتن روی پنجه ممکن است به عادتی تبدیل شود که ترک آن بسیار دشوار است. برای کمک به درک بهتر راه رفتن روی انگشتان پا، این مقاله به بررسی آن می پردازد:
علل خطرات درمان
چه چیزی باعث نوک پنجه راه رفتن در کودکان فلج مغزی می شود؟
پنجه روی در افراد مبتلا به فلج مغزی در درجه اول به علت اسپاستی سیتی (سفتی عضلانی) است که این اسپاسم به انقباضات غیر ارادی عضلانی ناشی از آسیب به مغز اشاره دارد. اسپاستی سیتی می تواند عضلات و اندام ها را به شکلی غیر طبیعی بکشد و باعث سفتی و خشکی حرکات شود.
بیش از 80 درصد از افراد مبتلا به فلج مغزی CP اسپاستیک را تجربه می کنند که راه رفتن روی پنجه پا در این جمعیت بسیار شایع است. پنجه روی معمولاً در افراد مبتلا به نوعی فلج مغزی اسپاستیک رخ می دهد که عمدتاً پاها را تحت تأثیر قرار می دهد که دایپلژی اسپاستیک نامیده می شود.
اگر اسپاستی سیتی به درستی مدیریت نشود، عضلات آسیب دیده در ساق پا به مرور سفت تر می شوند. این امر میتواند درمان پنجه روی را دشوارتر کند. بنابراین، مداخله زودهنگام برای به حداقل رساندن درد مزمن و تصحیح الگو قبل از اینکه فرم راه رفتن غیرطبیعی به عادت تبدیل شود، بسیار ضروری است.
در بخش بعدی، مسائل مرتبط با راه رفتن روی پنجه پا را مورد بحث قرار خواهیم داد.
ریسک های مرتبط با راه رفتن روی پنجه پا و فلج مغزی:
پنجه روی ناشی از فلج مغزی می تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد. در حالی که آسیب مغزی که باعث فلج مغزی می شود در طول زمان بدتر نمی شود، اثرات ثانویه آن آسیب مانند افزایش اسپاستیسیتی می تواند رخ دهد.
افزایش اسپاستی سیته در ساق پا می تواند باعث شدیدتر شدن راه رفتن روی پنجه پا شود و کودکان را در معرض خطر بسیاری از عوارض دیگر قرار دهد، از جمله:
- افزایش خطر زمین خوردن به دلیل تعادل و ثبات ضعیف
- درد مزمن به دلیل سفتی عضلانی و فشار بیش از حد روی مچ پا
- پوسچر و وضعیت نامناسب بدنی حین ایستادن به دلیل تغییر مرکز ثقل
- عدم راه رفتن (ناتوانی در راه رفتن)
- مداخله زودهنگام برای اطمینان از اینکه اسپاستیسیتی به رشد و تکامل کودک شما آسیب نمی رساند یا بر کیفیت زندگی او تأثیر نمی گذارد، بسیار مهم است.
متخصصین کاردرمانی غرب تهران تاک با سال ها تجربه در درمان کودکان فلج مغزی با ارزیابی دقیق و ارائه برنامه توانبخشی جامع و مبتنی بر دانش علوم اعصاب، به کودک شما کمک خواهند کرد به حداکثر پیشرفت و بهبود دست یابد و عوارض ناشی از فلج مغزی را به حداقل برسانند. - در بخش بعدی، راه‌های موثر برای اصلاح ودرمان پنجه روی را مورد بحث قرار خواهیم داد.
چگونه راه رفتن روی پنجه را در کودکان مبتلا به فلج مغزی اصلاح کنیم؟ - برای اصلاح پنجه روی در کودکان مبتلا به فلج مغزی، باید مشکل اساسی و اولیه را درمان کنید:
اسپاستی سیتی. - از آنجایی که اسپاستی سیتی ناشی از آسیب به خود عضله نیست، بلکه بیشتر ناشی از آسیب به مغز است، درمان با شدت بر تقویت نوروپلاستی سیتی یا همان انعطاف پذیری مغز متمرکز خواهد بود. نوروپلاستیسیته به توانایی مغز برای بازیابی تواناییها و ترمیم مسیرهای مغزی و بهبود عملکردهای متاثر از آسیب مغزی اشاره دارد.
- بهترین راه برای فعال کردن نوروپلاستی سیته یا همان توانبخشی عصبی از طریق تکرار زیاد است. با تشویق مداوم کودک خود به تمرین با استفاده از فرم صحیح راه رفتن، آنها می توانند مغز را برای ایجاد عادات بهتر راه رفتن و غلبه بر راه رفتن روی نوک پنجه، دوباره برنامه ریزی کنند.
- در زیر، برخی از پرکاربردترین مداخلات برای درمان اسپاستیسیتی را مورد بحث قرار خواهیم داد.
کاردرمانی راه رفتن روی پنجه:
کاردرمانی یکی از اولین و مهمترین درمان هایی است که پزشک کودک شما برای درمان راه رفتن روی پنجه پا توصیه می کند.
متخصصین کاردرمانی غرب تهران (تاک) شدت اختلال و نحوه راه رفتن روی پنجه کودک شما را ارزیابی می کنند و یک برنامه تمرینی و درمانی اختصاصی برای کودک تدوین می کنند که عمده تمرکز آن بر کشش و افزایش طول در عضلات سفت، تقویت عضلات ضعیف که کمتر مورد استفاده قرار میگیرند و تمرین ایستادن و راه رفتن با فرم صحیح است.
متخصصین کاردرمانی سعادت آباد (تاک) این مهارت را دارند که تمرینات و برنامه توانبخشی را به شکلی دوست داشتنی و قابل پذیرش برای کودک ارائه دهند تا کودک در مقابل درمان و جلسات کاردرمانی مقاومت نکرده و حالت گارد و تدافعی به خود نگیرد.
از جمله این روش ها انجام تمرینات در قالب بازی و یا راه رفتن به شکل برخی حیوانات است که هم اهداف درمانی محقق میشود و هم برای کودک خوشایند است، از جمله فعالیت‌هایی که برای رفع اسپاسم در عضلات ساق پا و تقویت عضلات مچ پا از آن استفاده میشود خرسی راه رفتن یا پا مرغی راه رفتن است، همچنین تمرینات تعادلی روی تخته تعادل یا سطوح متحرک و لغزنده از تمرینات مهم جهت درمان نوک پنجه روی در کودکان است.
ارتز:
با توجه به شدت سفتی عضلات، استفاده از ارتز مانند بریس های پا ویا گچ گیری سریالی اگر در زمان مناسب تجویز شود و به میزان کافی استفاده شود میتواند موجب کشش موثر و مداوم در عضلات ساق پا شود .
از جمله ارتزهای پر کاربرد در درمان نوک پنجه راه رفتن اسپلینت AFO است که یا به شکل مستقل و یا به شکل داخل کفشی مورد استفاده قرار میگیرد و اگر اسپاستیسیتی نسبتاً خفیف یا متوسط باشد و به موقع استفاده از AFO آغاز شود ، میتوان نتایج آن را در کاهش اسپاسم و بهبود پنجه روی در کودکان فلج مغزی شاهد بود.
متخصص کاردرمانی تاک با ارتباط نزدیک با متخصص ارتوپدی فنی، هر زمان تشخیص دهد برای درمان پنجه روی نیاز به ارتز است ، مختصات و مشخصات دقیق ارتز مورد نظر را به متخصص ارتوپد فنی انتقال میدهد تا در زمان درست و با ارتزی مناسب در جهت درمان سفتی عضلات و اصلاح الگوی راه رفتن اقدام شود.
تزریق بوتاکس:
تزریق بوتاکس به عضلات بیش فعال و اسپاستیک برای کاهش تونوس عضله موثر است. تزریق بوتاکس می تواند به طور موقت و معمولا ۲ تا ۴ ماه به کاهش اسپاستیسیتی کمک کند تا افراد مبتلا به فلج مغزی بتوانند راه رفتن بدون اسپاسم را تجربه و تمرین کنند.
تمرین راه رفتن با الگوی صحیح میتواند موجب کشش عضلات کوتاه شده و تقویت عضلات ضعیف شود و اگر در طول دوره تاثیر بوتاکس با کودک خوب کار شود میتوان شاهد کاهش اسپاستی سیتی و بهبود الگوی راه رفتن در کودک بود که حتی بعد از دوره تاثیر بوتاکس این پیشرفت و بهبود به درجاتی در فرد ماندگار خواهد بود. تزریق بوتاکس را میتوان برای چندبار انجام داد. با این حال، بوتاکس فقط برای کودکان 2 سال به بالا تایید شده است، بنابر این برای اصلاح پنجه روی در کودکان کوچکتر، باید از درمان های دیگری استفاده کنید.
باکلوفن:
باکلوفن دارویی است که می تواند به صورت خوراکی، تزریقی یا پمپاژ شده به بدن برای شل کردن عضلات الاستیک مصرف شود. با این حال، محبوب ترین و موثرترین روش تجویز باکلوفن از طریق پمپ باکلوفن داخل نخاعی است. پمپ باید با جراحی زیر پوست شکم کاشته شود. از آنجایی که باکلوفن مستقیماً در کانال نخاعی تزریق می شود، باکلوفن را می توان در دوزهای کوچکتر و ایمن تر دریافت کرد.
نوک پنجه فلج مغزی
عمل جراحی:
جراحی ها اغلب به عنوان آخرین راه حل نوک پنجه در نظر گرفته می شوند و معمولاً تنها در صورتی توصیه می شوند که سایر درمان ها بی اثر باشند. ریزوتومی یک جراحی است که شامل بریدن اعصاب حسی خاص برای کاهش دائمی اسپاستیسیتی در عضله است. وقتی آن عصب قطع می شود، نمی تواند دوباره رشد کند، بنابراین عضله دیگر نمی تواند اسپاستیک شود.
جراحی های افزایش طول عضله و تاندون نیز در موارد خفیف تر ، برای مقابله با اسپاستیسیتی در افراد مبتلا به فلج مغزی رایج است و در مواردی که فرد دچار کوتاهی ثابت در عضلات شده باشد و با روش های پسیو و منیپولیشن و استرچ نتوان طول عضله را بلند کرد یا اسپاسم را کاهش داد، انجام می شود.
نکته حائز اهمیت آنست که به حداقل رساندن اسپاستیسیته اولین قدم برای اصلاح راه رفتن در کودکان مبتلا به فلج مغزی و نوک پنجه است. در مرحله بعد، کودک شما باید نحوه صحیح ایستادن و راه رفتن را بیاموزد و به دفعات مکانیسم درست راه رفتن شامل گذاشتن پاشنه در ابتدا و سپس پنجه را حین راه رفتن تمرین کند، قطعا در ابتدا اینکار سخت خواهد بود و فرد احساس ناخوشایندی را تجربه میکند ولی بتدریج راه رفتن آسانتر و اصولی تر خواهد شد.
مهمترین مورد در درمان کودکان فلج مغزی و نوک پنجه مراجعه و ارزیابی سریعتر توسط متخصص کاردرمانی است، زمان در توانبخشی این‌کودکان بسیار مهم است و کاردرمانی هر چه زودتر شروع شود شاهد پیشرفت بهتر و سریعتر خواهیم بود.
مرکز کاردرمانی و گفتاردرمانی تاک با تیمی متشکل از بهترین متخصصین توانبخشی با دارا بودن سالها تجربه در زمینه درمان کودکان آماده است بهترین خدمات توانبخشی در زمینه ارزیابی، مشاوره ، درمان در منزل و هر آنچه نیاز مبتلایان به فلج مغزی است به مراجعین ارائه دهد.
مرکز توانبخشی تاک ، با خدمات کاردرمانی جسمی ، کاردرمانی ذهنی ، گفتاردرمانی ، بازی درمانی ، درمان لکنت ، با بیش از یک دهه کار تیمی علمی و با تکیه بر تجربه عملی توانسته است به یکی از بهترین مراکز کاردرمانی و گفتاردرمانی غرب تهران برای درمان کودکان مبتلا به فلج مغزی ، اوتیسم ، اختلالات یادگیری ، سندروم داون ، تاخیر ذهنی حرکتی و اختلالات گفتاری تبدیل شود.
سید محسن احکامی
کارشناس ارشد کاردرمانی