کاردرمانی برای کودکان بیش فعال
کاردرمانی برای کودکان بیش فعال: اختلال نقص توجه/بیش فعالی (ADHD) یک اختلال عصبی-رشدی است که با الگوی پایدار بیتوجهی، بیشفعالی و تکانشگری شناخته میشود. این اختلال در کودکی آغاز شده و اغلب تا بزرگسالی ادامه مییابد و عملکرد فرد را در حوزه های تحصیلی، اجتماعی، شغلی و خانوادگی مختل میکند. بر اساس راهنمای تشخیصی DSM-5، ابن اختلال به سه زیرگروه تقسیم میشود:
۱. نوع غالباً بی توجه
۲. نوع غالباً بیش فعال/تکانشگر
۳. نوع ترکیبی(هر دو دسته علائم).
ملاکهای تشخیصی ADHD بر اساس DSM-5
برای تشخیص ADHD، علائم باید:
– *حداقل ۶ ماه* پایدار باشند.
– با سطح رشدی فرد *ناهمخوان* باشند.
– در *دو یا چند محیط* (مثلاً خانه، مدرسه، محل کار) بروز کنند.
– قبل از *۱۲ سالگی* آغاز شده باشند.
– اختلال قابل توجهی در عملکرد اجتماعی، تحصیلی یا شغلی ایجاد کنند.
– ناشی از اختلالات روانی دیگر (مانند اختلال اضطرابی یا خلقی) نباشند.
علائم اصلی ADHD
الف) بی توجهی (حداقل ۶ علامت از موارد زیر)::
۱. ناتوانی در توجه دقیق به جزئیات یا اشتباهات ناشی از بی دقتی.
۲. مشکل در حفظ توجه در فعالیتها (مثلاً طی درس یا مکالمه).
۳. به نظر میرسد وقتی مستقیماً با او صحبت میشود، گوش نمی دهد.
۴. عدم پیروی کامل از دستورات یا ناتوانی در اتمام تکالیف.
۵. مشکل در سازماندهی کارها و زمانبندی.
۶. اجتناب از فعالیتهایی که نیاز به تمرکز مداوم دارند (مثل تکالیف مدرسه).
۷. گم کردن مکرر وسایل ضروری (مثل مداد، کتاب).
۸. حواس پرتی آسان توسط محرکهای بیرونی.
۹. فراموشکاری در امور روزمره (مثل انجام ندادن کارهای خانه).
ب) بیشفعالی و تکانشگری (حداقل ۶ علامت از موارد زیر)::
۱. بیقراری حرکتی (مثلاً ضرب گرفتن با دست یا پا).
۲. ترک مکرر صندلی در موقعیتهای نابجا.
۳. دویدن یا بالا رفتن از وسایل در شرایط نامناسب.
۴. ناتوانی در بازی یا فعالیتهای آرام.
۵. حرکت مداوم انگار «موتوری به او وصل شده است».
۶. پرحرفی بیش از حد.
۷. پاسخ دادن پیش از پایان سؤال.
۸. مشکل در انتظار کشیدن برای نوبت.
۹. قطع کردن مکالمات یا فعالیتهای دیگران.
دیدیم که انواع مختلفی از ADHD وجود دارد که شامل زیرگروههای ADHD )بر اساس DSM-5) است:
۱. نوع ترکیبی: هم علائم بی توجهی و هم بیش فعالی/تکانشگری وجود دارد.
۲. نوع غالباً بی توجه: علائم بیتوجهی برجستهاند و بیش فعالی/تکانشگری کم یا وجود ندارد.
۳. نوع غالباً بیش فعال/تکانشگر: علائم بیش فعالی/تکانشگری غالب اند و بی توجهی کم است.
انواع سطوح شدت اختلال بیش فعالی:
۱. اختلال ADHD خفیف: علائم کمی بیش از حد لازم برای تشخیص وجود دارد و اختلال در عملکرد محدود است.
۲.اختلال ADHD متوسط: علائم یا اختلال عملکرد بین خفیف و شدید قرار میگیرد.
۳.اختلال ADHD شدید: علائم بسیار بارزند یا اختلال جدی در عملکرد ایجاد میکنند.
نکات تکمیلی
– در افراد ۱۷ سال به بالا، تنها وجود ۵ علامت (به جای ۶ علامت) در هر دسته برای تشخیص کافی است.
– اختلال ADHD ممکن است با اختلالات دیگری مانند *اختلال یادگیری*، *اضطراب*، یا *اختلال سلوک* همبودی داشته باشد.
– تشخیص افتراقی با اختلالات مشابه (مثل اختلال دوقطبی یا مشکلات تیروئید) ضروری است.
این ملاکها به متخصصان کمک میکنند تا ADHD را از سایر اختلالات تفکیک کرده و مداخلات مناسب (مانند کاردرمانی، دارودرمانی و آموزش والدین) را طراحی کنند.
اختلال نقص توجه و بیش فعالی (ADHD) یکی از شایعترین اختلالات عصبی-رشدی در کودکان است که با علائمی مانند بی توجهی، بیش فعالی و تکانشگری شناخته میشود. این اختلال بر عملکرد تحصیلی، اجتماعی و روزمره کودک تأثیر میگذارد و گاهی همراه با مشکلاتی مانند ضعف در هماهنگی حرکتی یا پردازش حسی است. کودکان مبتلا اغلب در حفظ توجه، پیروی از دستورات و سازماندهی کارها دچار مشکل میشوند. تشخیص و مداخله به موقع، به ویژه با استفاده از رویکردهای کاردرمانی، می تواند به بهبود کیفیت زندگی این کودکان کمک کند.
کاردرمانی برای کودکان بیش فعال
اهداف کاردرمانی در بهبود توجه و تمرکز
هدف اصلی کاردرمانی در کودکان مبتلا به ADHD، تقویت مهارتهای توجهی و کاهش تأثیر اختلال بر عملکرد روزمره است. این اهداف شامل بهبود خودتنظیمی هیجانی، افزایش تحمل در انجام تکالیف، تقویت حافظه کاری و توسعه راهبردهای جبرانی برای مدیریت تکانشگری است. کاردرمانگران با طراحی فعالیتهای ساختاریافته و مبتنی بر علایق کودک، محیطی امن و قابل پیش بینی ایجاد میکنند تا کودک بتواند تمرکز خود را به تدریج افزایش دهد. استفاده از رویکردهای چندحسی و ادغام تمرینات شناختی-حرکتی نیز از ابزارهای کلیدی این حوزه است.
کاردرمانی برای کودکان بیش فعال:
تمرینات بهبود توجه دیداری در اختلال ADHD
برای تقویت توجه دیداری، کاردرمانگران از فعالیت هایی استفاده میکنند که نیازمند دنبال کردن محرکهای بصری و سازماندهی اطلاعات هستند. مثال ها شامل:
۱. پازلهای تصویری و جورچینها: کودک باید قطعات را بر اساس شکل، رنگ یا الگو مرتب کند.
۲. بازیهای حافظه بصری (مانند کارتهای تطبیق تصویر): این بازیها حافظه کوتاه مدت و تمرکز بر جزئیات را تقویت میکنند.
۳. فعالیت های ردیابی (مانند دنبال کردن خطوط با چشم یا رسم الگوها): این تمرینات هماهنگی چشم و دست و توجه پایدار را بهبود میبخشند.
کاردرمانی برای کودکان بیش فعال:
تمرینات بهبود توجه شنیداری در اختلال ADHD
در حوزه توجه شنیداری، تمرینات بر درک و پردازش اطلاعات کلامی متمرکز اند. نمونه های مؤثر عبارتند از:
۱. دستورالعملهای چند مرحله ای: مثلاً از کودک خواسته میشود «توپ را بردار، آن را قرمز رنگ کن و سپس در سبد بگذار».
۲. بازیهای تشخیص صدا (مانند شناسایی منبع صدا یا تفکیک اصوات مشابه): این فعالیت ها مهارت گوش دادن فعال را تقویت میکنند.
۳. داستان گویی تعاملی : کودک باید به داستان گوش دهد و به سؤالات مرتبط پاسخ دهد یا بخشی از آن را بازگو کند.
کاردرمانی برای کودکان بیش فعال:
نقش تلفیقی کاردرمانی در موفقیت کودکان
کاردرمانی با ترکیب تمرینات دیداری، شنیداری و حرکتی، به کودکان کمک می کند تا توجه خود را در موقعیتهای واقعی تنظیم کنند. این مداخلات نه تنها مهارتهای شناختی را بهبود میبخشند، بلکه اعتماد به نفس و استقلال کودک را در انجام تکالیف مدرسه و تعاملات اجتماعی افزایش می دهند. همکاری خانواده و مدرسه در اجرای راهبردهای پیشنهادی کاردرمانگر، نقش تعیین کننده ای در تداوم پیشرفت کودک دارد.
مرکز کاردرمانی تاک با داشتن تیم توانبخشی دارای دانش علوم اعصاب و دارای سابقه ۲ دهه فعالیت مداوم در زمینه توانبخشی بیش فعالی ADHD درمان های منسجم و موثری را در این زمینه ارائه می کند.
این مرکز در غرب تهران در منطقه سعادت آباد واقع شده است و توانسته طی سالیان متوالی خدمات مورد نیاز کاردرمانی و گفتاردرمانی کودکان و بزرگسالان را در اختلالات مختلف ذهنی، درکی حرکتی و جسمی را ارائه کند.
کاردرمانی برای کودکان بیش فعال