کاردرمانی در اسکولیوز
کاردرمانی در اسکولیوز: اسکولیوز یک انحنای جانبی ستون فقرات است که اغلب در طول جهش رشد، درست قبل از مرحله بلوغ اتفاق می افتد. در حالی که اسکولیوز می تواند ناشی از شرایطی مانند فلج مغزی و دیستروفی عضلانی باشد، علت اکثر اسکولیوزها هنوز ناشناخته است. حدود 3 درصد از نوجوانان به طور متوسط به اسکولیوز مبتلا هستند. اکثر موارد مشاهده شده در نوجوانان اسکولیوز خفیف است، اما برخی از ناهنجاری های ستون فقرات همچنان با رشد کودکان شدیدتر می شوند. اسکولیوز گاهی اوقات می تواند ناتوان کننده باشد.
انحنای شدید ستون فقرات در ابتدا می تواند با کاهش حجم سینه کاهش یابد و عملکرد صحیح ریه ها را دشوارتر کند. کودکانی که اسکولیوز خفیف داشته‌اند، معمولاً با گزارش‌های اشعه ایکس اسکن‌شده، از نزدیک تحت نظر قرار می‌گیرند تا ببینند آیا انحنای ستون فقرات در حال بدتر شدن است یا خیر. در بسیاری از موارد، معمولاً هیچ درمانی لازم نیست. برخی از کودکان برای جلوگیری از بدتر شدن انحنا باید از بریس استفاده کنند. برخی دیگر ممکن است نیاز به جراحی داشته باشند تا از بدتر شدن اسکولیوز جلوگیری کنند و در موارد شدید اسکولیوز صاف شوند.
علائم اسکولیوز:
علائم و نشانه های اصلی اسکولیوز معمولاً عبارتند از:
شانه های نامتقارن:
تیغه یک شانه بالاتر و برجسته تر از دیگری به نظر می رسد.
کمر نامتقارن:
یک لگن از دیگری بالاتر است. اگر انحنای اسکولیوز ستون فقرات بدتر شود، مهره های ستون فقرات ممکن است بچرخد یا حتی بپیچد، دوباره با انحنای آن به سمت دیگر. این باعث می شود که دنده ها در یک طرف بدن جمع شده و به یکدیگر نزدیک میشوند و در موارد شدید در عملکرد صحیح تنفسی و ظرفیت فضای ریه اختلال بوجود میاید.
علل اسکولیوز:
پزشکان در نهایت نمی دانند چه چیزی باعث این شایع ترین نوع اسکولیوز می شود. اگرچه ممکن است به نظر برسد که با عوامل ارثی مرتبط است. از انواع کمتر رایج اسکولیوز ممکن است به دلایل زیر ایجاد شود: بیماری های عصبی عضلانی عمدتاً مانند فلج مغزی یا حتی دیستروفی عضلانی. ناتوانی های مادرزادی بر رشد استخوان ها و بیشتر ستون فقرات تأثیر می گذارد.
_ آسیب های محیطی و یا حتی ابتلا به عفونت ها
کاردرمانی در اسکولیوز
عوامل خطر اسکولیوز:
عوامل خطر در ایجاد شایع ترین نوع اسکولیوز مشاهده شده عمدتاً عبارتند از:
سن- علائم و نشانه‌های اسکولیوز معمولاً با رشد جهشی که درست قبل از سطح بلوغ اتفاق می‌افتد، شروع میشود.
جنسیت- اگرچه هم پسران و هم دختران ممکن است تقریباً با سرعت یکسانی به اسکولیوز خفیف مبتلا شوند، دختران در معرض خطر بالاتری برای بدتر شدن انحنا قرار دارند و حتی نیاز به درمان لازم دارند.
سابقه خانوادگی – اسکولیوز می تواند در خانواده ها ایجاد شود، اما اکثر کودکان مبتلا به اسکولیوز هیچ سابقه خانوادگی این بیماری را ندارند.
عوارض متعاقب اسکولیوز:
در حالی که اکثر افراد مبتلا به اسکولیوز ممکن است یک نوع خفیف از این نوع اختلال ستون فقرات داشته باشند، اسکولیوز ممکن است گاهی همراه باشد با عوارضی از جمله:
آسیب ریه و قلب:
در اسکولیوز شدید، قفسه سینه ممکن است با فشار روی ریه‌ها و حتی آسیب قلبی نمایان شود، که تنفس را برای مبتلایان سخت‌تر میکند و پمپاژ قلب را چالش‌برانگیز میکند.
مشکلات کمر: بزرگسالانی که در کودکی مبتلا به اسکولیوز بوده اند، بیشتر از سایر افراد در جمعیت عمومی خود، به کمردرد مزمن مبتلا هستند.
ظاهر فرد مبتلا: با بدتر شدن اسکولیوز، ممکن است تغییرات فیزیکی بسیار محسوس‌تری ایجاد کند، که عمدتاً شامل عدم تقارن در باسن و شانه‌ها، دنده‌های برجسته و حتی جابجایی و انحراف کمر و تنه به یک سمت میشود و کاملا مشهود است و فرد مبتلا نسبت به وضعیت فیزیکی خود واقف است.
اسكليوز ثابت اغلب با گذشت زمان پيشرفت مي كند، جسم مهره ها ممكن است گوه اي شكل و به سمت تحدب انحنا، چرخيده شوند. ديسك بين مهره اي نيز ممكن است دچار تغيير شكل شود. انحناهاي كمتر از ٢٠ درجه، خفيف در نظر گرفته مي شوند. انحناهاي بيش از ٤٠ درجه ممكن است به بد شكلي دائمي بينجامند و موارد ٦٥ تا ٨٠ درجه منجر به كاهش عملكرد ( قلبي- ريوي) مي گردند. در برخي از موارد ضايعات پوستي نواحي بين دنده ها و لگن ديده مي شود.
انواع اسکولیوز:
اسکولیوز ایدیوپاتیک (70%):
اسکولیوز ایدیوپاتیک یکی از شایع ترین انواع اسکولیوز است که تقریباً 70 درصد در بیماران نوجوان و بزرگسال مشاهده می شود. اسکولیوز ایدیوپاتیک ناشی از ناهنجاری های محیطی یا ژنتیکی است.
اسکولیوز ایدیوپاتیک ناشی از اختلال ژنتیکی – به طور متوسط 30 درصد از اسکولیوز ایدیوپاتیک مشاهده شده در نوجوانان ناشی از ناهنجاری های ژنتیکی است.
تحقیقات تنوع ژنتیکی را در بسیاری از بیماران مبتلا به اسکولیوز بیان کرده است، اما ژن خاص هنوز شناسایی نشده است. اسکولیوز با اختلالات ژنتیکی که موجب ناهنجاری استخوانی ستون فقرات یا اختلال در متابولیسم استخوان و حتی اختلال بافت همبند میشود، مرتبط است.
- علت اسکولیوز ایدیوپاتیک ناشی از ناهنجاری های محیطی ناشناخته است. تصور می شود که اسکولیوز در این دسته عمدتاً به دلیل کمبود رژیم غذایی یا محرومیت های حسی حرکتی ایجاد می شود و عوامل استرس زا ممکن است به دلیل دریافت سموم و سایر مواد شیمیایی به عنوان آلودگی آب آشامیدنی در بروز این نوع از اسکلیوز موثر باشد.
- اسکولیوز مادرزادی (20%):ن اهنجاری مادرزادی در طول سه هفته از بارداری در رحم مشاهده می شود. علت این اسکولیوز مادرزادی یا به دلیل ارثی است یا حتی به عنوان یک اختلال خانوادگی
- اسکولیوز همراه (10%):
این نوع اسکولیوز گاهی اوقات با اختلالات عصبی عضلانی و اسکلتی عضلانی مرتبط است. انحنای غیرطبیعی ستون مهره های ستون فقرات به دلیل ضعف در عضلات یا سیستم اسکلتی ایجاد می شود. ماهیچه ها و سیستم اسکلتی نمی توانند هیچ حمایتی برای تحمل وزن دریافت کنند و در نتیجه منجر به اسکولیوز می شود.
- کاردرمانی برای درمان اسکولیوز:
- متخصصین کاردرمانی غرب تهران (تاک) ارزیابی جامعی از وضعیت بدن فرد مبتلا در حین انجام کارهای روزمره، همچنین پوزیشن قرارگیری فرد در محیط کار انجام میدهند.
متخصص کاردرمانی در اسکولیوز توصیه های لازم جهت بهبود و اصلاح شرایط محل زندگی و محیط کار را ارائه میدهد و در مواردی که نیاز باشد با صلاحدید و مشورت متخصص ارتوپد، بیمار را به مراکز ارتوپدی فنی معرفی میکند تا برای فرد بریس ساخته شود که بسته به اینکه محل انحنا و زاویه انحراف چه میزان باشد از بریس های زیر بغل و در موارد شدیدتر از بریس میلواکی برای کنترل انحنا و جلوگیری از تشدید زاویه استفاده میشود.
تمرکز تمرینات کاردرمانی در اسکولیوز کلینیک کاردرمانی سعادت آباد (تاک) در اسکلیوز بر موارد زیر است:
- تمرینات جهت افزایش انعطاف پذیری قفسه سینه و افزایش ظرفیت تنفسی
- تمرینات هوازی برای بهبود عملکرد ریه
- کشش عضلات و ترکشن و منیپولیشن مهره ها و ستون فقرات
- تقویت عضلات بخصوص عضلات ناحیه شکم و طرفین ستون فقرات
- تمرینات جهت تصحیح وضعیت بدن جلوی آینه و آگاهی بیشتر فرد مبتلا نسبت به پوسچر بدنی و تقارن هر چه بیشتر
- آموزش فعالیت های روزمره زندگی حین استفاده از بریس
- کاردرمانی در اسکولیوز از تخصصی ترین موارد در مراجعات به مراکز توانبخشی است و درمان اسکولیوز به تخصص و تجربه کافی تراپیست در این زمینه نیاز دارد، زیرا تمرینات غلط و یا ناکافی روند افزایش انحنا را تسریع کرده و شرایط بیمار را با چالش همراه خواهد کرد.
- کاردرمانی در اسکولیوز نیازمند ارتباط نزدیک و دقیق بین متخصص کاردرمانی، متخصص ارتوپدی و کارشناسان ارتوپدی فنی است و تعامل و همکاری صحیح و به موقع بین این متخصصین در نهایت میتواند به کنترل و اصلاح اسکولیوز بینجامد.
متخصصین کاردرمانی سعادت آباد (تاک) با سال ها تجربه و تخصص در زمینه درمان مبتلایان اسکولیوز و موارد متعدد مراجعه و کاردرمانی در اسکولیوز این عارضه میتوانند با ارزیابی جامع و دقیق و ارائه برنامه درمان و توانبخشی موثر و مبتنی بر آخرین متدهای درمان اسکولیوز کمک شایانی به کنترل و درمان این اختلال نمایند، مراجعه سریعتر و استمرار در روند توانبخشی میتواند در پیشرفت و درمان سریعتر مبتلایان به اسکولیوز تعیین کننده باشد.
سید محسن احکامی
کارشناس ارشد کاردرمانی