یکپارچگی حسی و اوتیسم (3 راهکار)
یکپارچگی حسی چیست؟
یکپارچگی حسی بخش مهمی از رشد شماست و ادراک همه چیز از نحوه دیدن و شنیدن چیزها در جهان گرفته تا نحوه قرارگیری بدن شما در فضا و موارد دیگر به آن وابسته است. تحقیقات نشان می دهد که بین 5٪ تا 16.5٪ از مردم چالش های پردازش حسی را تجربه می کنند، به ویژه در افرادی که دارای شرایطی مانند اختلال طیف اوتیسم هستند.
یکپارچگی حسی، که به عنوان پردازش حسی نیز شناخته می شود، فرآیندی است که توسط آن مغز اطلاعاتی را که حواس ما ارائه می دهد، تشخیص می دهد و به آن پاسخ می دهد. بنابراین، این بدان معناست که ما چگونه چیزهایی را که می بینیم، می چشیم، بو می کنیم، لمس می کنیم یا می شنویم پردازش یا ادغام می کنیم ، و همچنین نحوه قرارگیری اعضای بدن ما در فضا تحت تاثیر پروسه پردازش حسی است. در حالی که هشت حواس وجود دارد که پردازش حسی را تشکیل می دهند، به طور خاص سه سیستم وجود دارد که بیشتر تحت تأثیر اختلالات حسی قرار می گیرند:
لمسی: سیستم لمسی ما اطلاعات گیرنده‌های پوست را پردازش می‌کند و طیف گسترده‌ای از حس‌های “لمس” مانند فشار، دما و درد را به ما میدهد.
حس عمقی: سیستم حس عمقی ما شامل آگاهی ما از بدن خود از طریق قسمت هایی مانند ماهیچه ها و مفاصل است که به مغز ما می گوید در کجای فضا هستیم.
دهلیزی-تعادلی: سیستم دهلیزی ما حرکت و تعادل ما را با استفاده از مجموعه ای پیچیده از اندام های داخل گوش داخلی پردازش می کند.
یکپارچگی حسی چه ارتباطی با اوتیسم دارد؟
تحقیقات نشان داده است که اختلال طیف اوتیسم (ASD) ممکن است نحوه پردازش اطلاعات حسی افراد را تغییر دهد. طبق کتابچه راهنمای تشخیصی و آماری انجمن روانپزشکی آمریکا، ویرایش پنجم (DSM-5) در واقع، کم واکنشی و یا بیش واکنشی نسبت به ورودی حسی یکی از معیارهای تشخیص اوتیسم است.
علائم چالش های پردازش حسی چیست؟
هنگامی که فردی مشکلات پردازش حسی دارد، بسته به نوع چالش های حسی که تجربه می کند، علائم او می تواند متفاوت باشد.
اختلال تعدیل حسی معمولاً به شکل حساسیت بیش از حد یا حساسیت کم نسبت به تحریکات و ورودی های حسی مشخص میشود و یا میل بیش از حد به تجربیات و تحریکات حسی.
حساسیت بیش از حد: اگر فردی حساسیت بیش از حد را تجربه کند، به احتمال زیاد به تجربیات و تحریکات معمولی حسی پاسخ بیش از حد واغراق آمیز میدهد.
حساسیت کم: اگر فردی نسبت به ورودی های حسی حساسیت کمتری داشته باشد، با تاخیر یا کاهش پاسخ به تحریکات و درون دادهای حسی مواجه می شود.
یکپارچگی حسی
جستجوی حسی: اختلال یکپارچگی حسی همچنین می‌تواند باعث بروز حالت جستجوی حسی شود که افزایش میل و نیاز به تجربیات و تحریکات حسی است.
اختلال تمایز حسی
اختلال تمایز حسی با مشکلاتی در تفسیر انواع مختلف ورودی‌های حسی تعریف میشود.
اختلالات حرکتی مبتنی بر حس
اختلالات حرکتی مبتنی بر حس با چالش های حسی مشخص می شود که منجر به تغییر در وضعیت بدن و حرکات بدن می شود و فرد در حفظ راستا و پوسچر بدن، انجام حرکات درشت و ظریف و انجام کارهای معمول و روتین زندگی دچار سختی میشود.
در اختلال حرکتی مبتنی بر حس، علائم بسته به نوع مشکل متفاوت است:
اختلال عملکرد وضعیتی: این امر باعث ایجاد مشکل در تثبیت بدن هنگام حرکت یا استراحت می شود که منجر به علائمی مانند کاهش کنترل حرکت، هماهنگی ضعیف و مشکل در مواردی مانند ایستادن، نشستن، خم و باز کردن مفاصل می شود.
دیسپراکسی: این مشکل در برنامه ریزی و اجرای حرکتی اختلال ایجاد می کند، که منجر به افزایش مشکل در یادگیری یا انجام کارهای جدید و کاهش مهارت های حرکتی ظریف می شود، که اغلب باعث می شود فرد «دست و پا چلفتی» به نظر برسد.
درمان مشکلات یکپارچگی حسی چیست؟
یکپارچگی حسی آیرس (ASI) یکی از روش‌های درمانی بسیار مورد تحقیق برای چالش‌های یکپارچگی حسی است. ASI که توسط دکتر A. Jean Ayres در سال 1989 توسعه یافت، سیستمی است که نه تنها شامل یک نظریه یکپارچگی حسی است، بلکه ابزارهایی برای کمک به تشخیص و درمان اختلالات پردازش حسی نیز دارد. ASI، که توسط متخصص کاردرمانی آموزش دیده انجام می شود، از فعالیت های خاصی برای کمک به بهبود یکپارچگی حسی استفاده می کند.
ASI برای کودکان پیش دبستانی (سنین 3 تا 5 سال) و دانش آموزان راهنمایی (سنین 6 تا 11 سال) بهترین کارایی را دارد تا به بهبود ارتباطات اجتماعی، شناخت، توانایی تحصیلی، توانایی حرکتی و موارد دیگر کمک کند. همچنین می تواند برای نوجوانان 12 تا 14 ساله، به ویژه برای مهارت های اجتماعی، رفتاری و مهارت های حرکتی موثر باشد. در برخی موارد، بزرگسالان نیز ممکن است از درمان‌های ASI مناسب بهره ببرند – به‌ویژه در زمینه‌های برنامه‌ریزی حرکتی، تعاملات اجتماعی، اعتماد بنفس و خودسازی.
متخصصان کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی تاک با ارزیابی دقیق کودک شما در زمینه اختلالات حسی و ارائه برنامه جامع درمانی بخصوص کاردرمانی یکپارچگی حسی (SI), می توانند کمک موثری در جهت درمان اختلالات حسی و اوتیسم به شما مراجعین محترم ارائه دهند.
سید محسن احکامی
کارشناس ارشد کاردرمانی